Chương 5: Điểm Xoay Đầu

Sáng tác: Jesse Lauriston Livermore (1940)

Người Dịch: Broker HAD

Trước khi đặt lệnh, tôi luôn kiên nhẫn chờ đợi thị trường chạm đến “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, tại đây tôi luôn kiếm được lợi nhuận.

Tại sao ư?

Bởi vì lúc này là lúc tôi bước vào cuộc chơi ngay tại “thời điểm tâm lý” (psychological time), thời điểm bắt đầu một xu hướng. Khi đó, tôi không bao giờ sợ thua lỗ nếu như tôi có phần tham gia thị trường hơi sớm và đặt lệnh mua vào ngay lập tức khi những dấu hiệu cần thiết bảo tôi nên làm như vậy.  Và sau đó, tất cả những gì cần làm là ngồi yên, tập trung quan sát giao dịch của mình, tôi biết bởi vì, sớm muộn thị trường sẽ “nhắn tin” cho tôi về thời điểm chốt lời. Và bất cứ lần nào tự tin và kiên nhẫn làm vậy, thì thị trường cũng đều diễn ra như ý tôi. Và hầu như những lần tôi tham gia thị trường không đúng ngay lúc bắt đầu một xu hướng, thì tôi chẳng bao giờ thu được một lợi nhuận tốt từ thương vụ đó. Nguyên nhân nằm ở đâu? Lý do là vì nếu vào không đúng thời điểm tôi sẽ đánh mất một khoản “ lợi nhuân dự trữ”, thứ quan trọng giúp tôi tăng sự can đảm và kiên nhẫn để “sinh tồn” qua các mốc điều chỉnh cho đến khi xu hướng chấm dứt.

Điều này giống như việc khi thị trường cho bạn một tín hiệu tốt để tham gia thì – nếu bạn đủ kiên nhẫn chờ đợi – nó chắc chắn cũng sẽ cho bạn một tín hiệu để bước ra. “Thành Roma đã không được xây dựng trong một ngày”, và hiển nhiên là không có một xu hướng lớn nào kết thúc trong vòng một ngày hay một tuần. Thị trường cần thời gian để đi hết tiến trình của nó. Điều đáng chú ý là 48 giờ đầu tiên khi một xu hướng xuất hiện là thời gian quan trọng nhất để gia nhập thị trường.

Lấy điển hình một cổ phiếu đã ở trong xu hướng giảm một thời gian và chạm đến mốc giá $40. Những ngày tiếp theo nó phục hồi lại mức $45 đi kèm dao động trong một tuần với biên độ vài điểm, và sau đó tiếp tục phục hồi đến mức giá $49.5. Bấy giờ thị trường trở nên ế ẩm và trì trệ trong vài ngày. Rồi một hôm, lực mua bán sôi động trở lại, cổ phiếu này giảm đi $3 hay $4, và tiếp đà xuống tới mốc “ĐIỂM XOAY ĐẦU” $40. Đây chính là lúc ta cần phải quan sát trị trường cẩn thận, bởi vì nếu cổ phiểu này thực sự tiếp tục “XU HƯỚNG GIẢM” nghiêm trọng, nó sẽ giảm xuyên qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU” từ $3 trở lên trước khi có một sự phục hồi mạnh. Và nếu như cổ phiếu không đâm thủng được “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, tức mốc $40, thì ta nên mua ngay khi cổ phiếu phục hồi lại $3 so với giá đáy của lần giảm này. Còn nếu như cổ phiếu không giảm hơn $3 sau khi dâm thủng “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, thì hãy mua nó ngay khi cổ phiếu tăng trở lại mức $43.

Nếu như xảy ra một trong hai kịch bản trên, thì phần lớn trường hợp, điều này đánh dấu việc một “xu hướng mới” đang bắt đầu. Và nếu đúng như kịch bản thì cổ phiếu này khi tăng trở lại từ mốc $40 sẽ nhanh chóng chạm ngưỡng $49.5 hoặc cao hơn.

Hình 1: Hình minh họa

Tôi không bao giờ sử dụng từ “BULLISH” hay “BEARISH” để mô tả một xu hướng của thị trường, bởi vì thiết nghĩ nhiều người khi nghe đề cập đến hai từ trên thường tin rằng thị trường sắp bước vào một xu hướng rất dài hạn.

Những xu hướng lớn đó chỉ xảy ra trong vòng mỗi bốn hay năm năm, nhưng trong những khoảng thời gian quá độ này, có rất nhiều những xu hướng rõ ràng nhưng kéo dài ngắn hơn. Tôi chỉ sử dụng hai từ “XU HƯỚNG TĂNG” và “XU HƯỚNG GIẢM”, bởi vì hai từ này trình bày đầy đủ tình hình thị trường đang diễn ra tại một thời điểm cụ thể. Thêm nữa, nếu như bạn mua vào khi bạn tin rằng thị trường đang bước vào “XU HƯỚNG TĂNG”, và vài ngày sau bạn nhận ra thị trường đang là “XU HƯỚNG GIẢM”, bạn sẽ thấy dễ chấp nhận sự thật đảo chiều của thị trường này hơn khi mà tin rằng thị trường đã vào thời kỳ có tính dài hạn như “BULLISH” hay “BEARISH”.

“PHƯƠNG PHÁP LIVERMORE” trong việc ghi chép các mức giá quan trọng kết hợp yếu tố thời gian là kết quả của ba muoi năm nghiên cứu những quy tắc đã phục vụ tôi trong việc hình thành nên một chỉ dẫn cơ bản cho những biến động thị trường quan trọng tiếp theo sau.

Với bản ghi chép giá đầu tiên của mình, tôi thấy nó không giúp ích gì cho tôi nhiều. Những tuần tiếp theo, tôi đã có vài cải tiến trong phương pháp thu thập giá, nhưng chúng vẫn không cho tôi bất kỳ thông tin hữu ích nào. Những ý tưởng mới xuất hiện liên tục trong đầu tôi. Dần dần, tôi đã phát triển những ý tưởng này, và mỗi cách ghi chép thành công giúp tôi bắt đầu “tạo hình” để phương pháp trở nên hoàn hảo hơn. Và kể từ lúc tôi đưa yếu tố thời gian vào các xu hướng giá, bản tài liệu đã bắt đầu “lên tiếng”.

Sau khi kết hợp mỗi ghi chép này theo một cách khác, cuối cùng nó cũng giúp tôi xác định được “ĐIỂM XOAY ĐẦU” và minh họa cho tôi cách sử dụng để kiếm tiền từ thị trường. Tôi đã thay đổi vài phép tính nhiều lần kể từ khi tìm ra “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, trừ những tập lịch sử giá được tạo ra từ phương pháp mới ở trên, vì chúng chắc chắn sẽ “nói chuyện với bạn.

Khi một nhà đầu cơ xác định được “ĐIỂM XOAY ĐẦU” của một cổ phiếu và tham gia thị trường tại điểm này, khi đó anh ta có thể đăt lệnh với sự đảm bảo rằng mình gia nhập ngay tại thời điểm bắt đầu của xu hướng.

Nhiều năm trước, tôi kiếm được lợi nhuận từ những giao dịch “ĐIỂM XOAY ĐẦU” đơn giản nhất. Tôi thường xuyên thấy khi một cổ phiếu được bán tạ các mốc gia $50, $100, $200 thậm chí $300 thì chúng bứt phá khá nhanh sau khi vượt qua các mốc này vài điểm.

Giao địch dựa trên “ĐIỂM XOAY ĐẦU”  đầu tiên của tôi là với cổ phiếu Anaconda. Ngay khi có giá $100, tôi đặt lệnh mua vào 4,000 cổ phiếu. Lệnh không khớp vì cổ phiếu tăng lên $105 vài phút sau đó. Ngày hôm ấy, cổ phiếu này được bán lên đến hơn $110 và ngày hôm sau thì tăng rất mạnh. Chỉ có vài sự điều chỉnh khoảng $7 hay $8, cổ phiếu này tiếp tục tăng xuyên qua mốc $150 trong một thời gian ngắn. “ĐIỂM XOAY ĐẦU” 100 này chưa lúc nào bị đe dọa.

Kể từ đó, hiếm khi nào tôi bỏ lỡ “cuộc chơi” mà đã xác định được “ĐIỂM XOAY ĐẦU”. Khi cổ phiếu Anaconda được bán ở giá $200, tôi mua vào giống lần trước và cả khi cổ phiếu đạt giá $300. Nhưng tại mốc $300, cổ phiếu không vượt qua được. Nó chỉ được bán tại giá $302.75. Rõ ràng đây là một tín hiệu nguy hiểm. Tôi lập tức bán ra 8,000 cổ phiếu. Rất may mắn, cổ phiếu của tôi khớp lệnh rải rác ở nhiều mức giá: 5,000 cổ phiếu khớp giá $300, 1,500 cổ phiếu khớp giá $299.75. Và 6,500 cổ phiếu được bán ra hai phút sau. Nhưng phải mất đến hơn hai mươi phút sau để bán 1,500 cổ phiếu với từng lô 100 và 200 nhỏ giọt tại mức $298.75 khi thị trường đóng cửa. Tôi tin chắc rằng nếu cổ phiếu đó giảm xuyên mốc $300, nó sẽ chuyển sang xu hướng giảm. Buổi sáng hôm sau rất thú vị. Anaconda ở Luân Đôn giảm mạnh,  phiên mở cửa giao dịch ở New York, cổ phiếu này bị bán tháo và chạm mốc $225 chỉ trong vài ngày.

Hãy luôn nhớ rằng, khi sử dụng “ĐIỂM XOAY ĐẦU” để dự báo xu hướng thị trường thì nếu như một cổ phiếu không biểu hiện đúng sau khi vượt qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, thì đây là một tín hiệu xấu cần phải lưu ý.

Từ vụ Anaconda ở trên, cổ phiếu này sau khi vượt qua mốc $300 đã thể hiện khác hẳn những lần ở mốc $100 hay $200 trước đó. Những lần trước, cổ phiếu tăng nhánh chóng ít nhất là $10 tới $15 ngay khi vượt qua được “ĐIỂM XOAY ĐẦU”. Nhưng lần này, thay vì khó mua vào, thì số lượng bán ra của cổ phiếu này trên thị trường nhiều hơn bao giờ hết, điều này chứng tỏ cổ phiếu không thể đơn giản tăng tiếp nữa. Do đó, biểu hiện của cổ phiếu ngay khi vượt qua mốc $300 đã chỉ ra rằng cổ phiếu này rất nguy hiểm để tiếp tục nắm giữ. Rõ ràng là những biểu hiện bình thường nên có của một cổ phiếu khi vượt qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU” đã không diễn ra trong trường hợp này.

Nhớ lại một lần khác khi tôi đợi ba tuần trước khi bắt đầu mua vào cổ phiếu Bethlehem Steel. Vào ngày 7 tháng 4, 1915 cổ phiếu này chạm mốc giá cao nhất trong tập ghi chép của tôi: $87.75. Vì đã theo dõi những cổ phiếu vượt qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU” mà tăng giá nhanh chóng, tôi rất tự tin việc Bethlehem Steel sẽ vượt qua mốc $100. Vào ngày 8 tháng 4, tôi đặt lệnh mua vào từ giá $99 đến $99.75. Ngày hôm đó cổ phiếu leo lên mức $117. Cổ phiếu này bay không ngừng nghĩ, chỉ có vài sự điều chỉnh nhỏ xen giữa, tới ngày 14 tháng 4, năm ngày sau, cổ phiếu chạm mốc $155, một cú tăng “nghẹt thở”. Điều này một lần nữa minh họa cho những thành quả danh cho người có đủ kiên nhẫn chờ đợi để lợi dụng ưu thế của “ĐIỂM XOAY ĐẦU”.

Nhưng đó chưa phải là tất cả, tôi lặp lại giao dịch tại mức giá $200, $300, và một lần nữa tại mức giá chóng mặt: $400. Tôi đã kết thúc giao dịch tại mốc $400 này vì tôi biết chắc điều gì sẽ xảy ra trong xu hướng “gấu (giảm)”, khi mà một cổ phiếu giảm xuyên qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU”. Điều tôi học được chính là quan sát tiến trình đến cùng (quan sát từ mốc $200 đến $300 – người dịch). Tôi thấy thật dễ dàng để trở mình thay đổi vị thế lúc mà cổ phiếu đó không còn “sinh khí” sau khi vượt “lằn ranh”.

Thật bất ngờ, mỗi khi tôi thiếu kiên nhẫn chờ “ĐIỀM XOAY CHIỀU” xuất hiện và “nghịch ngợm” với những giao dịch có lợi nhuận dễ hơn, lúc đó là lúc tôi luôn thua lỗ.

Kể từ đó, tôi luôn phân bổ vào những cổ phiếu giá cao, cho nên những điều vừa nói hiếm khi nào xảy ra. Tuy nhiên có những cách khác mà một cá nhân có thể dùng xác định “ĐIỂM XOAY ĐẦU”. Lấy ví dụ, một cổ phiếu mới vừa được niêm yết hai hay ba năm trước và đỉnh của nó là $20. Nếu như doanh nghiệp có điều kiện kinh doanh thuận lợi khiến cổ phiếu bắt đầu xu hướng tăng, thì lúc an toàn nhất để mua cổ phiếu chính là ngay khi nó vừa vượt qua đỉnh cũ.

Một cổ phiếu có thể được giao địch tới giá $50, $60 hay $70 và bán tháo ra ở giá $20, rồi giữ trong khoảng này một hay hai năm.Và rồi nó được bán với giá thấp hơn đáy trước đó nữa, cổ phiếu đó có thể giảm rất nhiều nũa. Tại sao ư? Bởi vì rất có thể điều gì đó không đúng đang diễn ra bên trong doanh nghiệp.

Bằng việc ghi nhận lịch sử mức giá và kết hợp yếu tố thời gian, bạn sẽ có thể xác định được “ĐIỂM XOAY ĐẦU” để xác định được biến động nhanh của thị trường. Nhưng để hiểu được việc cần phải rất kiên nhẫn để giao dịch với “ĐIỂM XOAY ĐẦU”, bạn phải bỏ thời gian nghiên cứu dữ liệu giá, tự mình ghi chép, kết luận mức giá nào là “ĐIỂM XOAY ĐẦU”.

Bạn sẽ thấy rằng, một mỏ vàng cho việc nghiên cứu “ĐIỂM XOAY ĐẦU” hấp dẫn hơn cả tín ngưỡng. Bạn sẽ mua bán thành công bằng chính nhận định của mình, một niềm vui thỏa mãn độc nhất. Bạn sẽ khám phá ra rằng, lợi nhuận kiếm được theo cách này là vô cùng hài lòng hơn bất kỳ phương pháp của ai khác. Nếu bạn tự mình khám phá, mua ban theo cách của chính mình, rèn luyện sự kiên nhẫn, chờ đợi tín hiệu nguy hiểm, bạn sẽ phát triển được tư duy đầu tư uyên thâm.

Trong những chương cuối của quyển sách này, tôi sẽ giải thích cụ thể phương pháp của tôi trong việc áp dụng phương pháp “LIVERMORE” để tìm ra những “ĐIỂM XOAY ĐẦU” phức tạp.

Có rât it người kiếm được lợi nhuậ bằng những lời khuyên hay khuyến nghị mang tính thời vụ của người khác. Nhiều người van xin để có được thông tin và rồi không biết cách sử dụng chúng.

Tại một buổi dạ tiệc, một quý cô “phiền phức” đã làm vượt quá sức chịu đựng của tôi khi liên tục hỏi về những lời khuyên cổ phiếu. Trong khoảnh khắc yếu lòng đó, tôi đã nói cô ta mua vào cổ phiếu Cerro de Pasco vừa vượt qua “ĐIỂM XOAY ĐẦU” vài ngày trước. Kể từ phiên giao dịch sáng hôm sau, cổ phiếu này tăng thêm $15 trong suốt tuần đó với một số điều chỉnh nhỏ. Và rồi chuyển động của cổ phiếu phát ra một tín hiệu nguy hiểm. Tôi nhớ lại quý cô hôm trước và lập tức nhờ người gọi cho cô ta rằng “quý cô Livermore, đến lúc bán cổ phiếu rồi”. Thật ngạc nhiên làm sao khi mà quý cô đó đã không mua vào cổ phiếu này bởi vì cô ta muốn thử xem thông tin tôi đưa liệu có chính xác. Đó là đặc điểm chung của những lời mách nước và tiếp nhận lời mách nước của người khác trên thị trường.

Hàng hóa thường cho ra những “ĐIỂM XOAY ĐẦU” hấp dẫn. Cocoa được mua bán trên sàn giao dịch Cocoa New York. Hầu hếu những năm qua, các biến động giá của loại hàng hóa này không đưa ra nhiều lý do để đầu cơ. Hơn nữa, trong nghề đầu cơ, một người nên quan sát rộng ra toàn thị trường để thấy được những cơ hội lớn.

Trong suốt năm 1934, giá cao nhất trên “Hợp đồng quyền chọn tháng 12” đối với Cocoa được ký vào tháng hai cùng năm với mức giá $6.23, giá đáy rơi vào tháng mười với mốc $4.38. Vào năm 1935, đỉnh của món hàng này rơi vào tháng hai tại $5.74, đáy là tháng sáu với giá $4.54. Đáy năm 1936 là $5.13 trong tháng ba. Nhưng tháng tám của năm đó, vì lý do gì đó, thị trường Cocoa trở nên rất khác. Một hoạt động lớn đang diễn ra. Khi mà Cocoa vào tháng đó được bán với mức giá $6.88, nó vượt xa đỉnh cao nhất của hai năm trước và nằm trên cả hai mốc “ĐIỂM XOAY ĐẦU” trước đó.

Tháng chín, món hàng này có giá $7.51; tháng mười là $8.7; tháng mười một là $10.8; tháng mười hai là $11.4; và tháng một năm 1937, nó cán mốc siêu cao là $12.86, được ghi nhận tăng 600 điểm giao giao dịch trong vòng năm tháng chỉ với vài sự điều chỉnh nhỏ. (600 điểm = $6)

Có một lý do rất tốt cho sự tăng giá nhanh chóng này bởi vì những năm qua, giá Cocoa chỉ có những biến động nhỏ bình thường mà thôi. Lý do là nguồn cung Cocoa bị giảm nghiêm trọng. Những nhà đầu tư nào theo dõi sát “ĐIỂM XOAY ĐẦU” đã có thể tìm thấy một cơ hội lớn trong thị trường Cocoa.

Đó là khi bạn đặt bút viết các mức giá vào tập dữ liệu giá lịch sử và quan sát những khuôn mẫu khi chúng bắt đầu thông báo điều gì đó. Đột nhiên “bức tranh” mà bạn đang vẽ ra có một hình dạng xác định. Chúng cố gắng phác họa rõ nét tình trạng thị trường đang diễn ra. Bạn hãy xem lại các dữ liệu trước đó nữa để biết chuyển động lớn của thị trường nào có cùng một cách di chuyển. Bằng việc phân tích cẩn thận và nhận định tốt, bạn sẽ có thể đưa ra chính kiến. Những khuôn mẫu giá sẽ nhắc cho bạn biết rằng các dịch chuyển lớn của cổ phiếu không gì ngoài sự lặp đi lặp lại của các bước di chuyển trong giá cổ phiếu mà bạn đã biết chúng trong quá khứ. Bạn sẽ sớm có thể dự báo để đặt lệnh chính xác và thu về lợi nhuận lớn đối với các chuyển động giá kế tiếp.

Tôi muốn nhấn mạnh một nhân tố là tôi cho không rằng những dữ liệu này là hoàn hảo với mọi người, bởi vì chúng mới chỉ “phục vụ” cho tôi. Tôi biết chắc chắn một điều rằng, nếu có ai nghiên cứu ra được cách thu lợi từ dữ liệu do họ tạo ra thì sẽ luôn giữ bí mật. Họ sẽ không thể thất bại khi tự mình hành động.

Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có những người, trong tương lại, đi theo phương pháp ghi chép giống tôi có thể kiếm được nhiều tiền hơn tôi từng làm. Câu nói này dựa trên tiền đề rằng, xưa kia khi tôi đưa ra kết luận dựa trên những phân tích dữ liệu, những cá nhân áp dụng phương pháp của tôi rất có thể dễ dàng khám phá ra nhiều điểm mới mà tôi chưa nhìn ra. Ý tôi là tôi đã không tìm kiếm thêm sự cải tiến nào trong phương pháp này nữa bởi vì nó đã phục vụ cá nhân tôi rất tốt. Tuy nhiên, sẽ có những nhà đầu tư khác phát triển phương pháp cơ bản này với những ý tưởng mới, mà khi áp dụng vào sẽ làm tăng giá trị của bản gốc và phục vụ mục đích của họ.

Nếu họ có thể làm vậy, tôi cũng không cảm thấy ghen tị với thành công đó.